Bijdragen & Bronnen

Een beleid uit één stuk? Continuïteit en discontinuïteit in de Duitse Flamenpolitik

---

Abstract

De Duitse Flamenpolitik van de Eerste Wereldoorlog was een ambitieuze poging om diepgaande wijzigingen op gang te brengen niet alleen in de structuur van de Belgische staat, maar ook in de geestesgesteldheid van de Vlaamse samenleving. Zij was een hegemoniaal beleid met de bedoeling door inwerking op de Vlaamse beweging de voorwaarden te scheppen om België in een Duitse invloedsfeer in te schakelen. We kunnen nochtans niet vaststellen dat dit beleid van regeringszijde reeds vóór 1914 stelselmatig zou zijn voorbereid. De operatieve fase ging vijf maanden na de Duitse inval in België in januari 1915 van start. Wel konden officiële instanties een beroep doen op dossierkennis die particuliere acteurs al vóór de oorlog of in de beginperiode van de bezetting ter plaatse hadden vergaard.
Belangstelling voor Vlaanderen bleef ook na 1918 in Duitsland bestaan. Zij was nu ruimschoots gemotiveerd door de gevreesde bedreiging van het Duitse Westen door een expansionistisch Frankrijk. Vanuit Duits oogpunt was België dankzij de Vlaamse Beweging de zwakste schakel in het Franse systeem van allianties in het tussenoorlogse Europa. De Flamenpolitik, als we ze in die periode zo willen noemen, had nu een anti-hegemoniaal, want tegen het spook van een zegevierend Frankrijk gericht karakter.
Van een zonder meer hegemoniaal beleid kunnen we uiteraard weer spreken vanaf 1940. En anders dan de eerste was deze tweede  Flamenpolitik reeds vóór de oorlog stelselmatig voorbereid – door een van overheidswege gestimuleerd beleid van inwerking op de westelijke buurlanden sinds 1933.
________

A systematic policy? Continuity and discontinuity in the German Flamenpolitik
The German Flamenpolitik during the First World War was an ambitious attempt to bring about profound changes not only in the structure of the Belgian state, but also in the state of mind of Flemish society. It was a hegemonic policy attempting to influence the Flemish movement in such a way as to create the conditions to insert Belgium into the German sphere of influence. However, we are unable to demonstrate that the government had already systematically prepared this policy before 1914. The operational phase kicked-off five months after the German invasion of Belgium in January 1915. However, the official bodies were able to take advantage of the expertise that had already been collected by particular actors before the war or in the early period of the occupation.
Even after 1918 Germany continued its interest in Flanders. It was then abundantly motivated by the feared threat to the German West by an expansionist France. According to the German point of view Belgium – due to the Flemish Movement – was the weakest link in the French system of alliances in Europe during the period between the wars. At that time the Flamenpolitik, if we wish to call it thus during that period was anti-hegemonic in nature as it was directed against the spectre of a triumphant France.
Obviously, from 1940 we can describe it again as a straightforward hegemonic policy. And in contrast to the first Flamenpolitik this second version had already been systematically prepared before the war by a policy encouraged by the authorities to influence western neighbouring countries from 1933.

How to Cite:

Dolderer, W., (2014) “Een beleid uit één stuk? Continuïteit en discontinuïteit in de Duitse Flamenpolitik”, WT. Tijdschrift over de geschiedenis van de Vlaamse beweging 73(4), 289-317. doi: https://doi.org/10.21825/wt.v73i4.12126